Welkom bij de podcast HKU en AI.
Download transcript (.srt)
0:02
0:04
0:11
0:23
0:24
0:26
0:28
0:30
0:31
0:36
0:40
0:46
0:53
0:57
1:09
1:18
1:25
1:28
1:30
1:34
1:36
1:41
1:47
1:49
1:50
1:52
1:55
1:58
2:05
2:06
2:11
2:14
2:17
2:19
2:21
2:23
2:31
2:35
2:41
2:48
2:52
2:56
3:01
3:03
3:06
3:08
3:10
3:13
3:17
3:21
3:24
3:27
3:30
3:31
3:33
3:35
3:36
3:39
3:40
3:41
3:46
3:48
3:50
3:53
3:57
4:00
4:02
4:06
4:08
4:12
4:15
4:17
4:19
4:20
4:24
4:26
4:29
4:31
4:31
4:32
4:34
4:38
4:42
4:46
4:50
4:52
4:55
5:01
5:04
5:11
5:17
5:21
5:24
5:27
5:28
5:32
5:35
5:38
5:42
5:50
5:53
5:56
6:00
6:07
6:10
6:14
6:18
6:22
6:24
6:27
6:35
6:39
6:40
6:44
6:47
6:50
6:53
6:55
6:59
7:02
7:08
7:10
7:14
7:19
7:22
7:27
7:33
7:38
7:42
7:46
7:52
8:02
8:12
8:16
8:24
8:26
8:30
8:35
8:40
8:44
8:47
8:49
8:53
8:56
8:59
9:02
9:05
9:06
9:09
9:13
9:17
9:21
9:24
9:26
9:32
9:36
9:38
9:41
9:43
9:45
9:47
9:49
9:54
9:57
9:59
10:02
10:04
10:08
10:12
10:14
10:17
10:19
10:22
10:24
10:27
10:28
10:31
10:32
10:35
10:37
10:39
10:39
10:42
10:44
10:47
10:50
10:55
10:58
11:00
11:02
11:04
11:05
11:08
11:11
11:15
11:17
11:18
11:26
11:27
11:32
11:35
11:44
11:48
11:54
11:58
12:00
12:02
12:03
12:07
12:10
12:16
12:21
12:26
12:29
12:32
12:36
12:42
12:47
12:53
12:59
13:00
13:03
13:04
13:07
13:09
13:13
13:17
13:20
13:21
13:24
13:27
13:31
13:34
13:38
13:44
13:49
13:53
13:56
14:00
14:04
14:07
14:12
14:13
14:18
14:22
14:27
14:31
14:35
14:36
14:38
14:41
14:45
14:48
14:49
14:54
14:57
15:01
15:05
15:08
15:11
15:15
15:17
15:20
15:23
15:25
15:27
15:29
15:31
15:36
15:38
15:41
15:44
15:47
15:49
15:52
15:54
15:55
15:57
15:59
16:00
16:02
16:05
16:06
16:07
16:10
16:14
16:15
16:18
16:18
16:21
16:22
16:23
16:25
16:27
16:31
16:32
16:34
16:37
16:39
16:42
16:42
16:44
16:46
16:48
16:50
16:54
16:59
17:01
17:06
17:08
17:12
17:16
17:23
17:24
17:28
17:31
17:36
17:43
17:48
17:52
18:01
18:05
18:08
18:14
18:21
18:27
18:30
18:33
18:40
18:45
18:51
18:54
19:03
19:07
19:12
19:17
19:19
19:20
19:23
19:28
19:31
19:37
19:41
19:45
19:49
19:52
19:59
20:05
20:06
20:09
20:21
20:26
20:34
20:43
20:50
21:00
21:07
21:11
21:18
21:21
21:24
21:26
21:29
21:30
21:33
21:34
21:39
21:40
21:46
21:49
21:55
21:58
22:02
22:04
22:06
22:10
22:12
22:15
22:18
22:22
22:25
22:28
22:31
22:32
22:35
22:37
22:40
22:42
22:43
22:47
22:50
22:50
22:56
22:57
23:00
23:01
23:04
23:08
23:10
23:14
23:18
23:20
23:21
23:25
23:30
23:39
23:42
23:47
23:55
23:59
24:02
24:09
24:15
24:18
24:22
24:25
24:31
24:33
24:36
24:40
24:44
24:50
24:55
25:00
25:08
25:18
25:22
25:24
25:28
25:30
25:32
25:38
25:40
25:43
25:47
25:49
25:51
25:55
25:57
25:59
26:02
26:04
26:08
26:10
26:13
26:18
26:21
26:25
26:28
26:30
26:31
26:34
26:36
26:40
26:44
26:49
26:52
26:55
26:58
27:01
27:05
27:10
27:16
27:19
27:21
27:23
27:25
27:28
27:31
27:32
27:34
27:36
27:39
27:40
27:41
27:43
27:44
27:45
27:48
27:50
27:52
27:53
27:54
27:56
27:57
In deze podcast gaan we in gesprek met HKU'ers en alumni over hoe zij AI inzetten in hun werk- en maakprocessen.
In elke aflevering zoomen we in op één aspect van AI, naar aanleiding van een concrete gebeurtenis of ervaring.
Ik ben Mikal van Leeuwen.
En ik ben Babette van Rheden.
Vandaag hebben wij in de studio Marijke Hessels.
Welkom Marijke.
Kun jij jezelf even voorstellen?
Ja, ik ben Marijke Hessels. Ik ben techdramateur.
Dat is eigenlijk een beetje een zelfbedachte titel, maar er zijn er inmiddels meer.
Ik heb een achtergrond in zowel podiumkunsten, theatermaken en dramaturgie,
maar ook in technologie, met name de techfilosofie, techkritiek, artistic research
en onderzoek over hoe technologie invloed heeft op de samenleving.
En die twee combineer ik in mijn werk, omdat ik zie dat maakprocessen, met name in de podiumkunsten, heel erg aan verhandeling onderhevig zijn, omdat we met heel veel nieuwe technologieën werken.
Dus heel veel nieuwe digitale technologieën, die niet per se uit de podiumkunsten komen, maar waar we dus wel mee aan de slag gaan en waardoor processen er heel anders uit gaan zien.
En aan de andere kant bekijk ik technologie in de context van die podiumkunsten ook altijd als een dramaturgisch iets.
Dus wat zegt het op het podium? Wat doet het? Wat betekent het?
Wat voor associaties hebben mensen erbij?
Wat voor culturele connotaties heeft een bepaalde technologie?
Dus ik combineer die twee met elkaar.
Dat doe ik door ook les te geven bij de HKU op de Interactive Performance Design opleiding.
En met makers te werken die bijvoorbeeld ook werk in VR maken.
En het gaat dan allemaal over techniek?
Het gaat eigenlijk altijd over technologie.
Ja, dat is nu wel een beetje...
Ik zit een beetje op het juiste moment met de juiste expertise.
Want er zijn heel veel mensen mee bezig en naar op zoek.
En ik merk ook zeker dat er steeds meer oor is naar die maatschappelijke kant van het verhaal.
En daar ben ik wel heel blij mee.
Dat we echt wel niet alleen maar denken, oh wat een leuk snufje is, kijken wat we ermee kunnen.
Maar dat er ook wordt nagedacht over wat willen we er dan mee?
Wat vertellen we er dan mee? Wat zijn de ethische kanten eraan?
Zijn we nu een toekomst aan het schetsen?
Is dat dan utopisch of is het dan dystopisch?
Of is het daar nog iets tussenin?
Dat zijn allemaal thema's die ik heel belangrijk vind, omdat we natuurlijk verhalen vertellen of toekomsten schetsen in de kunsten.
Dus inderdaad gaat het heel vaak over waar die twee elkaar ontmoeten.
Ja, dus als je dan al die onderwerpen noemt, is AI dan eigenlijk wel een nieuw iets daarin?
Nou, wat we wel steeds meer zien is natuurlijk ook omdat het maatschappelijke debat gaat over waar willen we het nu eigenlijk?
En wat is nou ook realistisch? Is het nodig om er bang voor te worden?
Of is het nodig om maar heel erg tech-solutionistisch, zoals dat wordt genoemd,
om er zo naar te kijken, te denken het gaat al onze problemen fixen.
Dat je steeds meer merkt dat het in elk geval nieuw is,
dat we proberen ons daarin te positioneren allemaal.
En daar heeft de kunst wel een voortrekkersrol in.
En dat zie ik wel steeds meer ontstaan.
Dat dat gesprek ook op het podium wordt gevoerd.
Ja, ik zou nog niet zeggen dat iedereen en zijn moeder nou met AI bezig is.
Maar je ziet wel dat er zeker wat pioniers mee bezig zijn.
Maar wat ik dan vooral nu goed eraan vind...
is dat er zowel wordt gewerkt met...
en tegelijkertijd wordt nagedacht over wat vertelt het dan?
En wat willen we er dan mee?
En dat is denk ik wel nieuw.
Kan je daar een voorbeeld nog even?
Ja, zeker.
Een heel goed voorbeeld daarvan is de voorstelling van Oerland...
van vorig jaar.
Zij hebben een voorstelling gemaakt...
en ze hebben dat script helemaal gegenereerd met ChatGPT.
En daar hebben ze dan de prompt...
die ze uiteindelijk hebben gedesignd...
zeg maar als ingang voor dat script.
Die hele prompt, wat een enorm ding is, dat is de flyer tekst geworden.
Waardoor je dus ziet van dit is wat we hebben ingevoerd.
En dit is wat er helemaal is uitgekomen.
En op die manier is het dus die hele voorstelling en ook de hele flyer.
En gewoon alle keuzes die er gemaakt zijn,
zijn de hele tijd ook commentaar op podiumkunstenaar zijn.
Op wat er kan veranderen, wat er dan nog echt is en wat er niet echt is.
Wat er menselijk is en wat er niet menselijk is.
Dus ze gebruiken het om te kijken,
Goh, kan ik er een tekst mee schrijven?
En tegelijkertijd gebruiken ze het om een commentaar te geven op...
wat betekent het om kunstenaar te zijn...
op het moment dat je zoiets artificieels in je proces uitnodigt.
Ja. En je hebt die voorstellingen gezien?
Ja.
Wat vond je ervan?
Het is een super interessante voorstelling...
maar je merkt ook dat op bepaalde momenten het ook een beetje zielloos is.
Maar dat is tegelijkertijd ook weer natuurlijk de kritiek.
Op het moment dat je wel doorhebt wat het trucje is...
Je voelt op een gegeven moment, dat script heeft dit en dit bedacht.
En die grap die zich maar blijft herhalen.
Op een gegeven moment denk je toch als publiekslid, ik vat hem wel.
Maar toen ik dat voelde, dacht ik wel, dit is wel natuurlijk ook wat de bedoeling is.
En zeker naar het einde toe vond ik hem dan weer heel interessant worden.
Omdat daar gaat het juist weer veel meer over hoe nodig ook dat lichaam is van de performer op het podium.
Hoe dat een soort constante benodigdheid blijft om theater te maken.
En dat is iets wat we gewoon nog niet artificieel weten te maken.
Dus daar vond ik me alweer heel erg sterk worden.
Zie je nog meer van dat soort voorbeelden?
Ja, zeker.
Zo heeft de Veenfabriek een paar jaar geleden een voorstelling gemaakt.
Waarbij ze dus ook veel door AI hebben laten maken.
Een stukje script, maar ook een compositie.
Dus wat de muzikanten speelden was dan ook door een AI gegenereerd.
En daar zie je dan vooral dat er geëxperimenteerd wordt met de generatieve krachten van AI.
En kijken van wat er gebeurt als een mens dat uitvoert.
Maar wat dan bijvoorbeeld PULS heeft gedaan.
Wat de samenwerking is tussen Innovation Lab en Nationaal Ballet.
Is veel meer op zoek gegaan naar de samenwerking tussen een AI en een performer live op het podium.
Dus niet iets gaan genereren en het door een mens laten uitvoeren.
Maar een danser in een motion capture pak.
Waarbij de positie van de danser steeds de input is voor AI.
Die hele snelle beelden genereert waardoor het op bewegend beeld lijkt.
Gecombineerd met een woord of een zin.
En dat werd dan live weer geprojecteerd achter de danser.
Dus je krijgt een soort heel dynamische samenwerking tussen de danser en de beelden die daarachter worden gegenereerd.
En dan heb je veel meer het over hoe ze elkaar beïnvloeden.
Mens en een niet-mens.
Je ziet soms echt dat ze willen dat je er kritisch naar gaat kijken.
En je ziet ook dat het gebruikt wordt in het maakproces.
Dat het gewoon in het resultaat zichtbaar wordt.
Ja, en nou ga ik die nog een klein beetje specificeren ook.
Want als we het over die vorm en inhoud hebben...
dan denk ik dat het heel vaak al gelijk optrekt bij deze werken.
Bij PULS is het iets minder kritisch...
Omdat het daar niet per se gaat over, we moeten dit niet willen of dit is de belofte van ofzo.
Dat was ook echt een experiment.
Wat gebeurt er als deze twee elkaar op het podium ontmoeten?
En daar zie je dat die inhoud dus al wel gaat natuurlijk wel enigszins over AI.
Maar er hoeft niet heel erg een verhaal te vertellen te worden over AI.
Bij Oerland zie je wel dat het heel erg bij elkaar vervlochten is, die inhoud en de vorm.
Maar dan is er nog eigenlijk, want je vraag lijkt een beetje te richten op nog een andere mogelijkheid.
En dat is AI gebruiken voor je maakproces of voor je inspiratie.
Maar niet per se voor wat er uiteindelijk op het podium komt te staan.
Daar denk ik dat er nog veel meer potentie is om dat te gaan gebruiken.
Dus veel meer om ook AI in te zetten om je maakproces op een of andere manier te verrijken.
Wat je dan ook nog hebt is dat je voorstellingen kan maken die gaan over AI en de rol van AI in onze samenleving zonder dat je die per se dan op het podium hoeft te zetten.
Davy Peters heeft een paar jaar geleden een hele mooie voorstelling gemaakt waar mimers, performers, als het ware een soort belichaamde versie van een algoritme speelden.
Die gaandeweg leren hoe ze mens moeten zijn.
Er komt geen technologie aan te pas, maar het was een heel mooie soort fysieke manifestatie van hoe een algoritme leert.
Dus ook dat is nog ook nog meer een variatie.
Dus je hoeft het niet op het podium te trekken om het erover te hebben.
Dat is altijd sowieso wel iets wat ik heel belangrijk vind als we het over podiumkunst en technologie hebben.
Als wij in de podiumkunst altijd gaan wachten totdat een bepaalde technologie toegankelijk is voor ons,
zijn we al soms te laat om er een uitspraak over te doen.
Dus we zijn de discipline van de verbeelding.
Dus ik roep altijd maar, want het hoeft ook niet echt.
Dus laten we ook vooral kijken, als je er iets over wil vertellen.
Ja, fake is misschien een beetje een flauw woord.
Maar laten we in ieder geval kijken, hoe kunnen we het verbeelden?
Ik heb één redelijk basale vraag.
Voor de mensen die niet uit de theaterwereld komen.
Wat doet een dramateur?
Goeie vraag.
Dramaturgie is hoe de drama werkt.
En in principe is een dramaturgie altijd in je werk.
Het is namelijk hoe alle elementen gezamenlijk tot een geheel vormen.
Welke allemaal betekenis creëren.
Wat voor betekenis ze dan creëren.
En een dramaturg die staat vaak de regisseur of maker bij.
Van het moment dat je een concept gaat ontwerpen of gaat bedenken.
Om mee te denken.
Hoe kunnen we een bepaald idee filosofisch kaderen?
Hoe kunnen we theater historisch kaderen?
Hoe kunnen we het maatschappelijk kaderen?
Dus je zoekt heel erg mee in bronnen.
Gebruikt je achtergrondkennis.
En dan in een maakproces probeer je vaak stel frisse ogen te zijn.
Dus gewoon heel erg te kijken naar wat doet het werk?
Wat is het aan het doen? Wat is het aan het zeggen?
En dat is proberen dus dat met elkaar te herkennen.
En dat met elkaar te bevragen.
In elk geval ben je eigenlijk heel erg een soort van externe harde schijf.
Van de regisseur en een denktank.
kritische vragensteller.
Belang niet iedereen gaat werken met een dramaturg,
maar iedereen heeft te maken met dramaturgie.
Dus je doet er heel goed aan om zelf in elk geval
een paar tools in je rugzak te gooien
over welke vragen je zelf je kan stellen
als je aan het maken bent.
En zou generatieve AI daar ook een rol in kunnen spelen?
In zo naar een werk kijken?
Want er zijn veel dingen die ook over AI,
over generatieve AI worden gezegd, namelijk
over het redeneren en het context.
Zeker.
Ja, NT Gent.
Dat is het stadsgezelschap van Gent.
Hun dramateur ging geloof ik met pensioen.
En die gingen ze zo missen dat ze een AI hebben getraind.
Op basis van alles wat zij heeft opgeschreven de afgelopen jaren.
En die hebben ze Alva genoemd geloof ik.
En die AI die is er nu.
En in de foyer hangt een telefoon.
Daar kun je met Alva bellen.
En dan kan ze met je praten.
En het idee is wel inderdaad om te kijken van.
Hoe goed werkt dan eigenlijk een dramaturge AI?
En dat moet nog duidelijk worden, want ze hebben dat dit jaar gemaakt.
Dat is een super interessant onderzoek.
Want het is inderdaad zeker waar.
Je bent soms ook gewoon eigenlijk een soort van grote database van info.
Hoeveel anders dan een AI is dat?
Het grote verschil is dat een menselijke dramaturge ook een belichaamde ervaring heeft.
Op het moment dat hij ergens in meekijkt.
Dus je bent niet alleen maar een brein, maar je bent een lijf wat iets voelt en wat geactiveerd wordt of ontroerd wordt of wat meegenomen wordt.
En dat in zijn geheel, daar reflecteer je natuurlijk op.
Maar het is zeker, ik denk juist ook in die conceptfase, een hele goede sparringspartner.
En als je naar je eigen werk kijkt, gebruik je je eigen werk in jouw?
Nee.
Oké, we zijn klaar.
Bedankt voor je komst.
Wat bedoel je gewoon in mijn dagelijkse werkzaamheden?
Ja, nee, eigenlijk dus in mijn dagelijkse werk eigenlijk niet.
Nee, maar ik ben een dramateur, dus ik zou het niet zo goed weten.
Ja, als zoekmachine, maar daar voel ik dan te veel ethische bezwaren voor.
Om alles wat ik kan googlen, google ik liever dan dat ik het in een AI prop.
Gewoon puur vanwege hoeveel energie dat kost.
Dus als het gaat over wat ik doe, nee.
Wat ik denk in een maakproces, waar ik het wel veel potentie zie hebben,
is dat het natuurlijk wel een mogelijkheid geeft om heel snel beelden te genereren bij dingen die in je hoofd zitten.
En ik heb wel veel met makers gewerkt die dan bijvoorbeeld met een scenograaf om tafel gaan zitten
en dan gaan proberen uit te leggen wat voor sfeer ze voor zich zien of wat ze ongeveer mooi zouden vinden.
En dan heb je zo'n scenograaf die dan misschien een 3D-model kan maken en die gaat er dan de hele tijd aan werken.
Die heeft dan een heel mooi 3D-model gebouwd.
En dan zegt zo'n maker, oh nee, niet zo.
En dat is eigenlijk heel...
En zonder onder tijd, zonder onder moeite.
Dus ik zie wel heel veel potentie in...
dat het eigenlijk bijna als een soort taal of communicatiemiddel...
heel snel sferen en beelden en moodboards kan creëren.
En wat dat betreft kan het dus ook een...
hoe zeg je dat?
Een grotere toegankelijkheid voor ook kleinere makers...
kleinere gezelschappen opleveren.
Omdat je simpelweg nu dingen kan gaan prototypen...
waar je normaal gesproken expertise voor nodig hebt die heel duur is.
Of die helemaal niet in de podiumkunsten te vinden zijn zo.
Dus daar zie ik veel dat het speelvlak wat gelijkmatiger kan gaan maken.
En ik denk ook wel dat het goed is om soms je af te vragen of het wel moet.
Ik denk bij heel veel podiumkunsten is het ook niet nodig.
Hoeven we er ook niet zo heel veel mee.
Ook juist omdat podiumkunst is bij uitstek natuurlijk.
Is live, is fysiek, is in het hier en nu.
Dus ik vind die onderzoeken zoals wat PULS aan het doen is.
Dat je echt gaat kijken van wat hebben die live componenten met elkaar.
Wat kunnen die elkaar bieden?
Wat kan er op de vloer gebeuren op het moment dat je een AI of iets live gegenereerd.
Dus een ontmoeting laat aangaan met een performer.
Dan zijn we denk ik best wel trouw aan wat we in de podiumkunsten kunnen.
als we het heel erg houden op wat het allemaal kan genereren,
dan blijven we een beetje in zo'n Magic 8-ball stage hangen.
Dat noem ik dan zo.
Ik weet niet of jullie zo'n Magic 8-ball hebben gezien,
die schutje en dan komt er zo'n berichtje op.
En dan denk je ook, wat leuk, wat een mooie boodschap of zo.
Nou, dan kan ik de dag weer mee door.
Maar één principe is natuurlijk niet echt...
je bent dan vooral gefascineerd door de toevalligheid.
En dat zie ik met die generative AI nu wel een beetje gebeuren.
Dat je denkt, ja, ik kan ermee schudden en dan geeft hij een mooi plaatje.
Maar dat is nog niet meteen kunst ermee maken.
Dat is vooral dat we dan zeggen, wat knap dat die AI dat kan.
En het lijkt me heel goed dat we daar wel aan voorbij gaan.
Maar dat is meteen ook de moeilijkheid, want AI is natuurlijk ook heel erg veel toevalligheid.
En op het moment dat je iets wil vertellen op het podium,
je hebt een dramaturgie of je wil een boodschap overbrengen,
dan is het maar de vraag of AI je daarbij ondersteunt,
of dat die dan in de weg zit.
Heb je daar zelf een beeld bij?
Welke van de twee het zou kunnen zijn?
Dat ligt er heel erg aan hoe je dan zo'n proces inricht.
Ik werkte bij de AHK met een student.
Die wilde heel graag met AI maken.
Die had eerst een week gewoon helemaal loos geëxperimenteerd.
Gewoon lekker wild gegaan ermee.
Heel tof met een scherm en ook met tracking.
En daar kon je steeds een woord invoeren.
En dan gingen ze allemaal parameters draaien.
En dan kreeg je hele mooie beelden.
Heel mooi gegenereerd.
Daar waren we na een week natuurlijk allemaal heel enthousiast over.
Want het was heel mooi.
Het is gewoon mooi.
Het is fascinerend.
En vervolgens ging zij een concept bedenken.
Van wat ze wilden vertellen.
Wat ze wilden maken.
En toen kwam ze op een heel mooi concept over rouw.
En toen ging ze uiteindelijk wat doelgerichter maken.
Ging ze weer de vloer op.
En toen kon ze dat AI ding.
Toen zei ze dit.
Het genereert allemaal dingen die niet passen.
Het genereert allemaal dingen.
die ik helemaal niet mooi vind.
En toen kwamen we in een soort heel raar gesprek...
op een gegeven moment ook, na een aantal doorlopen...
van, ja, hoeveel wil je zo'n AI dan inperken...
voordat je gewoon zegt...
ja, misschien moet iemand gewoon de visuals maken.
Als ik gewoon weet wat ik wil.
Ja, wat is dan nog de meerwaarde...
op het moment dat je hem zo gaat kaderen?
Dan moet je gewoon zeggen...
ja, dan kan een mens dan beter.
Want dan wil je gewoon iets vertellen.
En uiteindelijk heeft zij wel een vorm gevonden...
door het publiek te betrekken.
Dus te kijken van als het publiek nou een aantal woorden kan geven aan het begin.
En ik die helemaal verweef in de performance.
Dan zie je op een gegeven moment dus flarden terug.
Die je herkent van wat je in het begin hebt gegeven aan de maker.
En dat kreeg een hele mooie meerwaarde.
Dus dat is denk ik ook wel iets waar je bijvoorbeeld met Generative AI.
Een mooie stap in kan zetten in participatie.
of in het gevoel dat jij hier invloed hebt op de inhoud van het werk.
Die potentie heeft het zeker.
Maar ik vond het een heel interessant gebied waar we ineens op kwamen.
Als je op een gegeven moment ook best wel weet als maker, dit is wat ik wil,
dan zit die toevalligheid of de grilligheid ervan, zit je dan gewoon soms in de weg.
Als we nu naar het onderwijs kijken, vind jij dat het onderwijs een bepaalde rol hierin moet hebben?
Dat het onderwijs iets met bepaalde kennisvaardigheden een aptitude moet gaan doen?
Ja, ja zeker. Ik denk dat het heel goed is.
Met name om te blijven benadrukken dat AI is de machine erachter.
En zo'n ChatGPT of een Stable Diffusion of noem maar wat meer.
Al dat soort platformen zijn gewoon platformen, zijn interfaces.
En het is heel goed om je te beseffen dat het een niet hetzelfde is als het ander.
En dat een soort savvy zijn in prompt schrijven is niet hetzelfde als snappen hoe een AI werkt.
Ik heb ook niet alle kennis ervan, maar het is in elk geval wel heel goed om te weten dat wat daarachter zit,
dat daar ook de biases vandaan komen.
Dat dat is waar verkeerde conclusies vandaan komen.
Omdat daar gewoon een heel grote dataset achter zit die gebaseerd is op 50 jaar internet.
Waardoor die dus ook allemaal onzin kan uitspugen.
Dus ik zie heel erg potentie in het onderwijs om ook met studenten steeds te hebben over...
Ja, je kan handig technisch gezien ermee worden.
Maar het is ook zo belangrijk om enigszins cultureel te snappen waar het vandaan komt, waar het nu staat, waar het zich op gebaseerd heeft.
Omdat je dan denk ik veel betere wel overwogen keuzes kan maken van wat je ermee wil.
En hoeveel waarde je eraan toeschrijft wat het uitspuugt ook.
Ik geloof wel heel erg in dat om goed te weten wat het wel kan wat het niet kan.
Moeten we er juist heel erg kunst mee maken.
Moeten we er heel erg mee klooien.
Moeten we kijken wat het kan en wat het niet kan.
Dus het beste was gewoon dat zo'n student met AI wil gaan werken.
En dan dus aan de lijve ondervindt.
Als ik er gewoon in het wilde weg mee ga maken, dan vind ik hele mooie poëtische dingen.
En op een gegeven moment als ik er iets mee wil vertellen, dan loop ik eigenlijk tegen de grenzen aan.
Dat is gewoon een heel goed startpunt voor een gesprek daarover.
Merk je dat het bij de studenten speelt?
Ja, nou, wat wel interessant is.
Bij IPD was er een week georganiseerd over AI.
En toen werd er al heel erg gemerkt dat de studenten heel erg al zoiets hadden van,
jakkes, waarom moeten we daar iets mee?
We hebben daar heel erg al een mening over.
En dat er zo'n anti was, heel veel besef van bijvoorbeeld de ecologische footprint van AI,
van de ongelijke machtsverhoudingen van de big tech bedrijven.
Er was dus eigenlijk zoveel kennis van dat er meteen een muur werd opgetrokken van daar willen we helemaal niks mee.
En dat vind ik wel heel, het is aan de ene kant natuurlijk heel goed, maar het is ook weer heel heftig als dat ervoor zorgt dat je er helemaal niks mee doet.
Omdat het juist zo belangrijk is om een beetje te voelen van wat kan het wel, wat kan het niet, hoe slim en hoe stom is het.
En dat het ook zo belangrijk is om te scheiden dat AI zelf, waar ik het eerder ook over had, het is natuurlijk gewoon een technologie.
Het zijn die interfaces die eroverheen worden gelegd of de enorme datasets die misschien niet helemaal legaal worden verkregen.
Daar zit inderdaad iets problematisch, maar dat is niet hetzelfde.
En als je gewoon een beetje met het badwater weggooit als student en zegt ik wil er helemaal niks mee te maken hebben.
doe je eigenlijk een beetje jezelf te kort, denk ik.
Omdat er achter die interfaces en achter die machtstructuren...
juist heel veel interessants te vinden is.
Maar dat vraagt wel inderdaad dat je er een beetje induikt...
en dat je jezelf die kritische vragen stelt...
en dat je soms een klein beetje werkt met een interface...
waar je het misschien niet helemaal mee eens bent...
om vervolgens wel keuzes te kunnen maken die echt goed gefundeerd zijn.
Dus dat merk ik.
En dus ook ge-chat-GPT, als ik een dramaturgie-opdracht geef...
krijg ik wel eens terug waarvan ik denk...
blijkbaar weet ChatGPT niet wie Marianne van Kerkhoof is.
En dan krijg ik zo'n rare tekst dat ik denk...
nee, het veld waar wij het over hebben is te specifiek.
En dat kan een student dan nog niet goed zien.
En dan krijg je dus inderdaad echt jammer.
Want dan heb je gewoon niet gezien dat het niet het goede antwoord is.
Wat doe je daarmee dan?
Nou, dan ga ik in gesprek wel.
En ik heb nu mijn lichting ook wel gewaarschuwd.
Aan het begin van, ik laat jullie een dramaturgische analyse maken.
Ik zou echt niet met ChatGPT dit gaan doen.
Omdat hij gewoon onze materie niet snapt.
Dus op het moment dat ik jullie echt vraag om ergens over na te denken.
Doe dat gewoon met je eigen brein.
Het gaat mij er niet om, dat het hele mooie zinnen zijn.
Dus mag je dan wel eerst je gedachten op papier zetten.
En daarna tegen ChatGPT zeggen, maak even een mooi tekst voor me.
Maar dat het wel nog mijn tekst is.
Dat kan ik me inderdaad wel voorstellen.
Dat het op die manier zeker, dat het je zeker kan helpen.
Het gaat me vooral om dat het niet je startpunt is.
Nee, precies.
Ja, dat je trouw blijft ook aan wat je zelf allemaal bedenkt en vindt.
En ook wat je niet weet.
Dat het ook oké is om dat op papier te zetten.
Of dingen waar je over twijfelt.
Of dingen die je voorstelt, maar die nog geen realiteit zijn.
Dat zijn allemaal dingen die je in AI niet voor je gaat bedenken.
Dus dat is misschien meer als tool onderweg.
Als het beginpunt en het eindpunt maar weer menselijk zijn.
Ik zit even te denken of we dit vaatje nog moeten open trekken.
Zijn we nog een half uur bezig.
Ja, precies.
Nee, we hebben het net ook heel even gehad over die...
Wat een database natuurlijk ook is, is gewoon een heel erg groot archief.
En wat gebeurt er als we een model trainen op basis van een heel groot collectief geheugen?
En wat komt daar dan uit of wat creëert dat dan?
En daar vind ik dat er wel hele interessante dingen gebeuren op dat gebied.
Omdat je dan eigenlijk ook de geschiedenis heel serieus neemt als voer voor de toekomst.
En een goed voorbeeld daarvan is bijvoorbeeld de kunstenaar Rashad Newsom.
Die heeft een werk gemaakt die heet Being.
En dat is een 3D-model die wookt de hele dag.
Omdat de hele dataset is gebaseerd op bewegingen uit de folk- en ballroomcultuur.
Dus er is niet een bestaande dataset van het internet getrokken.
Maar die hele dataset creëren is de kunstvorm.
Dat is de act, zeg maar.
Door een anti-hegemonische dataset te creëren,
doe je natuurlijk al een bepaalde uitspraak over.
Er is een dominante cultuur en dit is een subcultuur.
We maken een AI-model helemaal getraind op een subcultuur.
En die kan vervolgens weer allemaal nieuwe materiaal genereren.
En kan doordenken op een archief van gedachten of van bewegingen in dit geval.
En dat vind ik een hele toffe manier om ook over AI na te denken.
Als ook een vertaler van het verleden naar de toekomst.
En eentje die ook archiefmateriaal of die geschiedkundig materiaal tot leven kan brengen.
Er is een andere, een klof heet dat werk, van een maker die een model heeft getraind op basis van 27 verschillende volkdansen.
En vervolgens heeft die AI dan een universele volkdans gemaakt.
En daar stel je natuurlijk hele interessante vragen over.
kun je het hebben over een universele volkdans,
terwijl we eigenlijk dat altijd zeggen,
dat is cultureel bepaald en plek bepaald.
En volkdans bestaat bij de gratie van dat het maar op één plek te vinden is.
Op die manier kan AI hele interessante vragen stellen,
ook over cultureel erfgoed.
Dus dat vind ik een hele interessante beweging,
een interessante manier van kijken naar AI.
Maar dat vraagt, waar we het ook net over hadden,
dat je bij studenten ook al duidelijk maakt...
je hebt die voorkanten waar je mee kan werken.
Dat is allemaal leuk om daar iets mee te kunnen.
Maar het is zo goed om te begrijpen wat die technologie allemaal kan...
wat de potentie daarvan is.
En dat je ook echt niet hoeft bij te dragen aan die...
big tech bazen of biases...
op het moment dat je het echt zo als vorm van kritiek...
of als een uitspraak zelf inzet.
Ja, dan mijn allerlaatste vraag is altijd...
Heb je nog kijk- of luistertips voor de luisteraars?
Je hebt al heel veel dingen genoemd.
De voorstelling heet Formerly Known As.
Die is van Oerland.
Dat is dus gegenereerd door ChatGPT.
Je kan de hele prompt ook vinden op hun website.
Zij spelen nog in januari in 2026.
Ik zou ook gewoon echt zeker Innovation Lab in de gaten houden.
Dat zit in Utrecht en is een platform voor experiment en R&D.
Als het gaat om podiumkunsten en technologie.
Ik luister heel graag de podcast Tech Won't Save Us.
En dat is een podcast van Paris Marks.
Die is heel erg lekker techkritisch.
Maar ze zijn hele fijne om echt diep in bepaalde thema's te duiken.
En te snappen welke structuren hier nou spelen een rol.
Dus het is gewoon heel goed om je ook in het maatschappelijke debat te mengen.
Want tech is gewoon een cultureel fenomeen.
En we bepalen samen waar het naartoe gaat.
het is niet een trein die je mist
dat hoor je natuurlijk heel vaak
het is geen storm die over ons heen komt
we bepalen zelf met elkaar wat we ermee willen
maar dan moeten we wel een beetje zelf
de tools in handen hebben om
een goede uitspraak erover te doen
en als je kans hebt en je bent dus in Gent
dan zou ik zeker eens bellen met
Alva
die is gewoon publiek bereikbaar
kun je gewoon de foyer inlopen
voor zover ik heb begrepen
kun je gewoon naar binnen wandelen en de telefoon pakken
dat is ook leuk
leuk. Dankjewel.
Dankjewel dat je hier was.
Bedankt.
En tot de volgende keer.
Ja, dankjewel.
Ja.